Projekt MNiSW zakładający utworzenie Funduszu Polskiej Nauki został dzisiaj przyjęty przez Radę Ministrów. Środki funduszu sfinansują nowatorską formułę współpracy naukowej, czyli wirtualny instytut badawczy. Na czym on polega? WIB zorganizuje pracę specjalistycznych zespołów badawczych, których celem będzie wypracowanie rozwiązań o wysokim potencjale zastosowań społeczno-gospodarczych, konkurencyjnych na skalę międzynarodową.
Konkursy dla naukowców z różnych ośrodków badawczych
Ustawa o wspieraniu działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki stworzy nowy mechanizm finansowania badań naukowych i prac rozwojowych oraz ich komercjalizacji. Fundusz ma wspierać tworzenie wirtualnych instytutów badawczych, zapewniając stabilne finansowanie publiczne na poziomie pozwalającym na osiągnięcie konkretnego efektu w wybranym obszarze nauki w okresie 5-10 lat. Wirtualny instytut będzie grupować najlepsze zespoły badawcze w kraju. Na czele każdej z grup stanie wybrany w otwartym konkursie lider naukowy odpowiedzialny za skompletowanie zespołu i prowadzenie prac. Wirtualne instytuty badawcze będą koncentrować w swoim obrębie nie tylko znaczny kapitał finansowy, ale także kapitał ludzki, który w tradycyjnym systemie finansowania nauki jest rozproszony pomiędzy kilka ośrodków w kraju.
– Zadaniem WIB-u jest wykorzystanie rozproszonego potencjału wybitnych naukowców, ale bez konieczności finansowania twardej infrastruktury. Projekt jest nowatorski o tyle, że nie będziemy budować budynków, nie będziemy kupować gruntów, nie będziemy wyposażać laboratoriów, ale pozwolimy tym już istniejącym, rozwinąć skrzydła – mówił wiceminister Piotr Dardziński. – Dlatego też WIB nie będzie posiadał osobowości prawnej, nie będzie również pracodawcą dla naukowców wchodzących w skład tworzących go zespołów badawczych. Środki funduszu będą przeznaczone na konkursy dla zespołów badawczych z największym potencjałem komercyjnym.
Priorytet – badania biomedyczne
Powstanie wirtualnego instytutu badawczego wpisuje się w Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. – Przyjęcie Funduszu Polskiej Nauki jest ważnym kamieniem milowym na drodze do wzbogacenia polskiej nauki i polskiej gospodarki o ten komponent wiedzy, który nam wszystkim jest tak bardzo potrzebny – mówił premier Mateusz Morawiecki.
– Powstanie WIB-u to szansa zwłaszcza dla polskich wybitnych naukowców, zajmujących się biotechnologią i biomedycyną – wyjaśnił wiceminister Piotr Müller. – To do tych zespołów w pierwszej kolejności zostaną przekazane środki z funduszu.
Jedną z branż, w których Polska ma znaczący potencjał rozwojowy, jest branża zaawansowanych produktów biotechnologicznych i biomedycznych, a jednym z flagowych projektów wskazanych w rządowej strategii są polskie wyroby medyczne. Z tego powodu środki Funduszu Polskiej Nauki zostaną w pierwszej kolejności przeznaczone na obszar szeroko rozumianej biotechnologii, ze szczególnym uwzględnieniem biotechnologii medycznej.
Stabilne finansowanie badań
Fundusz Nauki Polskiej zapewni elastyczny, ale stabilny system finansowania, zaplanowany w długookresowej perspektywie. Ustawa przewiduje wsparcie do 10 lat w 5-letnich cyklach, po dokonaniu oceny wydatkowania dotychczas przyznanych środków oraz osiągnięcia zakładanych celów naukowych.
W projekcie ustawy zapisano, że podmiotem, któremu minister przekaże zadania związane z organizacją WIB i jego zarządzaniem zajmie się PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii sp. z o.o. we Wrocławiu (dawniej Centrum Badań EIT+) albo inny podmiot wybrany w drodze otwartego konkursu ofert.